Ненец Автономнуг округта школада англи дыл башкызы Алиса Донгактың амы-хууда бодалдарын, ооң чөпшээрели-биле номчукчуларга таныштырар-дыр бис.
Мээң ажылдап турарым школамның эки талалары кайы көвей: бирээде, акша-шалың төлевири хомудал чок, сеңээ хамаарышпас артык ажыл кажан-даа негевес. Башкы кижиниң кол хүлээлгези – улус-чоннуң ажы-төлүн өөредири. Хөй-ле саазын ажылы база улдуң төнерге отчет негевес. Ону чүгле өөредилге чылы төнерге дужаар деп билип турар мен. Хөй чүве база бижип турбас, чүгле сан-барымдаалар-биле дужаар.
Өөреникчилер, башкылар аразынга фото, видеотчет дээш хөй-ле челленджтер чок. Кады ажылдап турар коллегаларың аажок эвилең-ээлдек. Кижи-биле ужуражып келгеш, хүлүмзүрүп чугаалажыр. Төнмес-батпас хурал-суглаа чок. Чүгле чугула херек апарганда эрттирер. 4 ай иштинде ажылдап кээримге, чүгле 3 катап хуралдаан бис, 1 хурал чүгле 10 минута болур. Чапсарда безин хуралдап четтигиптер.
Директор болгаш (завуч) өөредилге эргелекчизи башкы кижини аажок хүндүлээр, артыкка ол-бо деп дүвүредип турбас. Журналда демдектерни чедир үндүрбээн, темаларны эрттирген деп чамдык бижимелдерни долдурарын уттупкан болган мен. Ол чедир кылбаан ажылдарымны улай-улай эдип алырымга, «четтирдим» деп харыылаар болдулар. Ол хире бот-боттарынга чымчак хамаарылгалыг болуп турарын көргеш, магадап ханмадым. Ынчангаш бо школаның ажылы багай-дыр деп түңнел үндүрер кандыг-даа барымдаа чок, харын-даа башкы кижиниң ажылдаарынга, өөреникчилерге быжыг билиглер чедиреринге бүгү-ле таарымчалыг байдалдар тургусттунган.
А Тывага кандыг ийик? Школада ажылдап чоруур башкылар ону дыка эки билир силер. Бистиң республикага база өөредилге системазын эде көөр үе келген эвес бе?
Бирги ээлчегде, директор, өөредилге эргелекчизи болгаш башкыларның профессионал (этика) культурлуг деңнелин бедидери чугула. Кады ажылдап турар коллегаларынга хамаарылгазын өскертир үе келген эвес бе? Эвилең-ээлдек, топтуг-томаанныг мөзү-бүдүшке, бот-боттарынга хүндүлежир болгаш чымчак хамаарылгалыг болурун, чаңгыс сөс-биле чугаалаарга башкылар аразынга гуманизмни сайзырадыр үе келген-деп бодаар мен.
Ийиде, өөредилге программазынга шаптыктап турар хөй-ле хурал-суглааны шуут эвээжедир болза эки. Мээң школамда ажылдап турар башкылар-биле, ол ышкаш Тывада база өске регионнарда ажылдап чоруур коллегаларым-биле чугаалажырымга, кайда— даа Тывада ышкаш хөй-ле ажыы чок фотоотчеттар, видеотчеттар чок база төнчү чок хуралдарны кым-даа эрттирбейн турар.
