Улуг-Хем кожууннуң Хайыракан суурга уругларның уран чүүл школазы 1996-1997 өөредилге чылында ажыттынганы тус черниң чонунуң амыдыралынга кончуг чугула болуушкун болган.
Суурнуң чурттакчыларының ажы-төлү тускай мергежилдиг башкыларның өөредилгези-биле уран чүүлге боттарының салым-чаяанын сайзырадып болур апарган. Баштайгы өөредилге чылында-ла уран чурулга, хореография болгаш хөгжүм салбырларынга 90 хире оолдар, уруглар өөренип кирген.
Школаның материал-техниктиг баазазы шоолуг-ла эвес, кичээлдер эрттирер класстар бичии, ылаңгыя хореография салбырынга делгем класс негеттинип турган. Ол айтырыгларны 2020 чылда школаның капитал септелгезин чорудуп, делгемчидир тутканы-биле шиитпирлээн.
Школаның оран-савазының ниити шөлүн 128 дөрбелчин метрге улгаттырган, соңгаларны болгаш эжиктерни солаан, одалга системазын чаарткан дээш кылып чоруткан септелге ажылдары хөй. Ооң түңнелинде школаның ишти-даа, дашты-даа дыка аянныг апарган. Класстар кичээлдер эрттиреринге тааржыр, эң ылаңгыя хореография клазы. Концерт залы чырык болгаш делгем.
Септелге ажылдарын бүрүнү-биле чорударынга федералдыг бюджеттен 15 сая 100 муң рубльди, школага дериг-херексел садарынга республиканың Культура яамызының бюджединден 199 муң рубльди үндүрген.
Чырык-чаагай, делгем школа 2020-2021 өөредилге чылында 149 оолдар, уруглар хүлээп алган. Олар уран чүүлге боттарының салым-чаяанын көргүзеринге бүгү-ле таарымчалыг байдал школада тургустунган.
Школаның баштайгы директору, баян клазының башкызы Василий Кара-Салович Моңгуш, национал хөгжүм херекселдериниң башкызы Стан Түлүшевич Арапчор, уран чурулга башкызы Петр Николаевич Доржукай, хореография клазының башкызы Чойгана Опуковна Сүге дээш өске-даа башкыларының үделгези-биле оолдар, уруглар уран чүүлдүң хуулгазын далайынче эжиндирип кирипкеннер.
Хайыраканның уругларның уран чүүл школазынга өөредилге болгаш кижизидилге ажылы кезээде бедик деңнелге турган. Ооң өөреникчилери янзы-бүрү уран чүүл көрүлделеринге болгаш мөөрейлерге бедик мергежилдиин көргүзүп, шаңналдыг черлер чаалап ап келгеннер.
Чаартыр туттунган школаның байырлыг ажыдыышкыны ноябрь 9-та болган. Онзагай болуушкун-биле холбаштыр Тываның Культура яамызы школага “Тула” баянны болгаш амгы үениң чурагайлыг CASIO пианинону белекке берген.
