Чонунга ажыктыг кандыг-ла бир чүүлдү кылырын күзеп, ону боттандырарынга тура-соруктуг аныяк оолдар, уруглар Тывада хөй дээрзин “Тываның командазы-2030” деп лидерлер шуулганы 2020 чылда база катап бадыткаан.
Чеди-Хөл кожууннуң Хову-Аксында чурттап, ажылдап чоруур хып дээн аныяк оол Игорь Лаптан лидерлер шуулганынга ийи катап чедиишкинниг киришкен. Киржир-киржирде, бо чылын база катап №7 командада болган. “7” деп сан бодунга чедиишкинниг сан болган деп Игорь санап турар. Шуулганга баштай киришкеш, “7-Медиа” бизнес-төлевилелди камгалап алган, ол төлевилел чедиишкинниг боттанып турар.
Бо чылын аныяктар шуулганынга киришкеш, “Астынчак көвүрүгнү чаарттыры” деп социал төлевилелди чедиишкинниг камгалаан. Игорьнуң бо тиилелгези Чеди-Хөл кожуунда Хову-Аксы биле Сайлыг суурнуң чурттакчыларынга канчаар-даа аажок улуг өөрүшкү болган. Бо суурларның чаны-биле агып бадып чыдар Элегес хемни кежир аскан көвүрүгнү катап септептерге, олар ол көвүрүглеп хемни кежип, ооң ындыы талазында кат-чимистиг, мөөгүлүг черлерге чедип, каттап, мөөгүлеп, дыштаныр аргалыг апаарлар. Чеди-Хөл кожуунда чаа-ла хөгжүп эгелээн туризмге база бо көвүрүг улуг ужур-дузалыг.
Бо көвүрүгнүң төөгүзү база солун. Элегес хемни кежир астынчак көвүрүглерни 1960-1970 чылдарда ынчан Хову-Аксынга ажылдап турган, ам чүгле ора-сомазы арткан “Тывакобальт” комбинат туткан. Оларның бирээзи улуг, өскези биче хемчээлдиг. Ынакшаан аныяктар биче көвүрүгге болчажырынга дыка ынак турганнар, ынчангаш ону “Ынакшааннар көвүрүү” деп чон адай берген.
Улуг көвүрүг үер суундан буступ үрелип каарга, сайгарлыр салым-чаяанныг кижилер сандараашкын чылдарында демир артынчызы кылдыр үзе-чаза кескеш, акшага чедирип алганнар. Көвүрүглерниң бичиизи үер-чайыкты болгаш үени шыдажып эртип, самдарара берген турар.
Бо чылын “Алдын-Булак” этнокультурлуг комплекске болуп эрткен “Тываның командазы-2030” деп аныяктар шуулганынга ойнап алганы 50 муң рубль түңнүг Тываның Баштыңының грантызы-биле бичии көвүрүгнү 2021 чылда үндезини-биле септеткеш, ону “Ынакшааннар көвүрүү” деп албан-ёзузу-биле адаарын чедип алгаш, ооң ажыдыышкынын байырлыг байдалга эрттирер деп Игорь Лаптан планнап турар.
